شیردهی صحیح مادر

چگونگی تغذیه با شیر مادر :
بهترین زمان برای شروع تغذیه ۱ تا ۲ ساعت بعد از زایمان است . شیر اولیه آغوز نام دارد و غلیظ و زرد رنگ بوده و مقدار پروتئین و چربی و برخی مواد غذائی آن بیشتر از شیری است که بعد از آن تولید میشودو باعث بالا رفتن ایمنی کودک در مقابل بیماریها می شود .

**نحوه صحیح شیر دهی :
در موقع شیر دادن کودک باید روبروی مادر و صورتش نزدیک پستان مادر قرار گیرد وچانه او به پستان چسبیده و مادر پستان را طوری بگیرد که انگشت شست در بالا و ۴ انگشت دیگر در زیر پستان قرار گیرد بطوریکه نوک پستان و هاله اطراف براحتی در دهان شیر خوار قرار گیرد و مواظب باشد تا سوراخهای بینی کودک مسدود نگردد.

**نشانه های وضعیت درست شیر خوردن :
-بدن کودک روبروی مادر ودر تماس نزدیک با بدن اوست .
-سر کودک بطور مستقیم و در امتداد بدن اوست .
- صورت شیر خوار روبروی پستان مادر قرار دارد .
- چانه کودک به پستان چسبیده است .
- لب پائینی به طرف خارج بر گشته است .
- قسمت بیشتری از هاله پستان در بالای لب بالا و قسمت بسیار کمی از هاله زیر لب پائینی دیده می شود .
- مکیدنها کند و عمیق است .
- صدای قورت دادن شیر به خوبی شنیده می شود .
- کودک وقتی احساس می کند که سیر شده است خودش پستان را رها می کند و نوک پستان در این حالت کشیده تر و بلد تر از معمول است .
- مادر هیچ گونه دردی در هنگام شیر دادن احساس نمی کند .
- **نشانه های وضعیت نادرست شیر خوردن :
-بدن کودک چرخیده است و روبروی بدن مادر و در تماس نزدیک با بدن او نیست .
-سر کودک چرخیده و یا به جلو خم شده است .
-چانه کودک از پستان دور است .
- دهان کودک بسته است .
- لبها به طرف جلو متوجه شده اند .
- قسمت زیادی از هاله بالا و پائین پستان خصوصاّ در زیر لب پائینی دیده می شود .
- مکبدنها سطحی وتند است .
- صدای قورت دادن شیر شنیده نمی شود ، بلکه صدای ملچ ملچ به گوش می رسد .
- کودک به دلیل نخوردن شیر کافی گریه می کند و دفعه بعد ممکن است از گرفتن پستان خودداری کند .
- وقتی پستان را رها می کند نوک پستان صاف است و ممکن است خطی در سر تا سر آن دیده شود
- مادر هنگام شیر دادن احساس درد می کند .
- **نکات مهم در شیر دهی :
(۱)در هفته های اول شیردهی باید از هر دو پستان به شیر خوار شیر داد تا سبب تحریک تولید شیر شود ، در هفته های بعد بر حسب میل و نیاز شیر خوار می توان از یک یا هر دو پستان به تناوب استفاده کرد .
(۲)شاخص ناکافی بودن شیر مادر در ماههای اول بعد از تولد افزایش وزن کمتر از ۵۰۰ گرم در ماه است و منحنی رشد بهتر از هر چیز دیگری وضع تغذیه وکافی بودن شیر را نشان می دهد و نیز کمتر از ۶ کهنه تر در ۲۴ ساعت نمایانگر کافی نبودن شیر مادر می باشد .
(۳)در زمان حاملگی در ماههای اول قطع شیر دهی ضروری نیست و هیچ خطری برای جنین ندارد ، اما باید توجه داشت که مادر حامله ای که شیر هم میدهد به غذای اضافی نیاز دارد .حاملگی مجدد برای مادری که شیر می دهد اصلاّ خوب نیست و علاوه بر عوارض جسمی برای مادر وکودک باعث می شود مادر نتواند شیر خوار خود را به صورت کافی شیر دهد .
(۴)تغذیه شیر خوار در شب باعث پیشگیری از بارداری می شود .
(۵)کودک بایستی تا پایان ۲ سالگی با شیر مادر تغذیه شود .
(۶)قطع شیر مادر بایستی به صورت تدریجی صورت گرفته و به غذای کودک بیشتر توجه شود .
***مشکلات شیر دهی وراه حل آنها:
۱-نوک پستان صاف یا فرو رفته :
در این مادران باید اطمینان حاصل کرد که وضعیت شیر خوردن کودک درست است ،سعی شود که شیر خوار مقدار کافی از نوک پستان و هاله اطراف آن را در دهان دارد ،تحریک نوک پستان قبل از شروع شیر دهی باعث برجسته شدن نوک آن می شود و با مکیدن توسط کودک بزرگتر می شود ،در صورت عدم موفقیت مادر برای چند وعده یا چند روزشیر را بدوشد و آنرا با فنجان یا قاشق به شیر خوار بدهد وقتی شیر خوار بزرگتر شد پستان گرفتن برایش آسانتر خواهد بود .
۲-نوک پستان دراز :
در این حالت شیر خوار فقط نوک پستان را می مکد و به ذخایر اصلی شیر که زیر هاله قهوه ای رنگ قرار دارند فشار وارد نمی شود ، به مادرانی که این مشکل را دارند باید کمک کرد تا شیر خوار مقدار کافی از هاله قهوه ای رنگ را در دهانش بگیرد .

۳-احتقان پستان :
در احتقان پستانها متورم و درد ناک می شوند و رگهای سطحی آن پیدا و آبی رنگ هستند ، پستانها پر هستند مقداری از آن بعلت شیر و مقداری به دلیل افزایش مایع لنف و خون است .
علت آن تولید شیر زیاد و خصوصاّ بلافاصله پس از زایمان ،پر شدن پستانها و سینه نگذاشتن طفل
*درمان احتقان :
-شیر خوار را بطور مکرر به سینه بگذارد .
-بهترین کار خارج کردن شیر از پستان از طریق مکیدن شیر خوار و یا دوشیدن با دست است .
-اگر شیر خوار نوک پستان و هاله آن را به سختی به دهان می گذارد ابتدا مقداری از شیر ،دوشیده شده تا شیر خوار نوک پستان را به راحتی به دهان بگذارد .
-بعد از تغذیه شیر خوار چند تکه یخ را در درون یک دستمال تمیز قرار دهد و یا با استفاده از پارچه تمیزی که در آب خیلی سرد خیس شده باشد کمپرس آب سرد انجام دهد که این امر به کاهش ورم پستان کمک می کند .

۴-زخم و شقاق پستان :
در بیشتر موارد وضعیت نادرست مکیدن ،شستشوی زیاد پستان با صابون و خشک کردن آن با حوله کثیف ،برفک ،کرمهاو محلولها می تواند باعث زخم نوک پستان گردد .درمان آن ،گذاشتن یک قطره شیر روی پستان و خشک شدن آن در معرض هوا ونور خورشید ،درمان برفک دهان نوزاد ،طولانی
بودن زمان مکیدن شیر خوار تا تخلیه کامل پستان ،و مهمتر از همه اصلاح وضعیت شیر دهی میباشد .
۵-تورم پستان همراه با درد وتب :
زمانی که احتقان پستان به سرعت درمان نشود ،شیر در پستان کامل تخلیه نگردد ،میکروب از راه زخم نوک پستان وارد شده و ایجاد ماستیت میکند که باعث دردناک شدن فوق العاده ،تورم ،قرمزی وگرمی پستان و داشتن تب می شود .جهت درمان این مادران به پزشک ارجاع داده و موارد زیر را به مادر آموزش دهید :
-مهمترین درمان خارج کردن شیر از پستان
-شیر خوار بطور مکرر تغذیه شود چون عفونت خارج از مجرای شیر است ووارد بدن طفل نمی شود .
-شروع تغذیه از پستان سالم باشد و سپس از پستان مبتلا ادامه یابد .
-در صورت عدم تمایل مادر می توان شیر را دوشید .
-استفاده از حوله گرم قبل از شیر دهی و کمپرس سرد بعد از شیر دهی

۶-آبسه پستان :
جمع شدن چرک در قسمتی از پستان را گویند که پستان متورم و درد ناک بوده و موقع لمس پر از مایع به نظر می رسد . علت آن عدم درمان ماستیت میباشد .
درمان :ارجاع به پزشک و دادن آموزش کلیه موارد مربوط به ماستیت ،در صورت سرباز کردن آبسه به مدت ۲ تا ۳ روز شیر آن دوشیده و دور ریخته شود .